เทคนิคที่ใช้: การขดลวดขึ้นรูปต่างหูทองโบราณ
กระบวนการสร้างสรรค์ชิ้นงาน (โดยละเอียด) :

1. การหลอมทอง: นำทองคำบริสุทธิ์มาหลอมในเบ้าหลอม แล้วใช้ไฟเป่าให้ความร้อนจนทองคำหลอมละลายเป็นของเหลว จึงเททองลงในแบบพิมพ์ซึ่งเป็นรางเหล็กขนาดเท่าดินสอดำ เนื่องจากทองคำมีความยืดหยุ่นสูงและง่ายต่อการขึ้นรูป โดยช่างทองจะใช้กระดองของปลาหมึกกระดองแกะเป็นแบบพิมพ์สำหรับหลอมทอง
2. การตีขึ้นรูปทอง: จากนั้นจึงนำทองที่หลอมแล้ว ขึ้นรูปด้วยการตีทองหรือแผ่ทอง ซึ่งจะมีลักษณะคล้ายการหยดน้ำบนใบบัว การตีทองจะใช้ทั่งที่มีขนาดใหญ่ที่สุด มีหน้าตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า และใช้ค้อนเหล็กที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในการตีทอง การตีทองหากใช้กำลังในการตีทองไม่สม่ำเสมอและออกแรงไม่สม่ำเสมอ จะทำให้ผิวของทองไม่เรียบเสมอกัน ภาษาของช่างทองเรียกว่า “บ้าเหลี่ยม” ส่วนการใช้ค้อนนั้นอาจใช้หน้าค้อนทั้งสองหน้าในการตีทองก็ได้
3. การขึ้นทรงต่างหูพวงเต่าร้าง: ลักษณะเหมือนส่วนฐานของกระดุมคว่ำลง แล้วติดห่วงกลมที่เกสรของดอกจันดอกใหญ่เพื่อใช้แขวนกับลวดเกี่ยวหู ส่วนปลายของกลีบดอกใหญ่จะใช้ห่วงเล็ก ๆ ติดปลายกลีบทีละห่วง และจะติดดอกจันดอกเล็ก ๆ จำนวน 4 ดอกเชื่อมต่อกันด้วยห่วงกลมเล็ก ๆ ที่สุดปลายของตุ้งติ้งจะใช้แผ่นทองแบบตัดเป็นรูปข้าวหลามติดติดเอาไว้ ความยากอยู่ที่ขั้นตอนของการทำฐานเป็นโอ ซึ่งต้องจัดโอให้ดีเพื่อให้ตุ้งติ้งที่ห้อยลงมาแต่ละเส้นนั้นมีระยะห่างเท่า ๆ กัน
4. การควบคุมไฟ: จากนั้นจึงนำส่วนต่าง ๆ มาประกอบเข้าด้วยกันโดยใช้วิธีการสานทอง ถัก และเชื่อมประกอบส่วนต่าง ๆ แล้วแต่ลวดลาย ซึ่งขั้นตอนที่ยากที่สุดในการทำทองเพชรบุรี คือ “การควมคุมไฟ” โดยช่างทองต้องรู้จักการใช้ไฟเพื่อควบคุม ซึ่งถือเป็นเทคนิคเชิงช่างที่ต้องใช้ระยะเวลาในการฝึกฝน เพราะหากใช้ไฟไม่ถูกวิธี อาจทำให้น้ำประสานจะไม่เคลื่อนตัวทำให้ทองไม่เชื่อมต่อกัน หรือถ้าใช้ไฟแรงเกินไปอาจทำให้ทองละลายได้
5. การต้มทองและย้อมทอง: เมื่อได้ทองรูปพรรณแล้ว จึงนำทองมาต้มและย้อมทอง เพื่อทำความสะอาดทองรูปพรรณให้ปราศจากน้ำประสานทองที่ติดอยู่ตามส่วนต่างๆ ในระหว่างการทำทองรูปพรรณ ส่วนในการย้อมทอง เป็นการทำทองให้มีสีสวย มีความสุกปลั่งยิ่งขึ้น

“ลายเต่าร้าง” เป็นลวดลายที่ทำเลียนแบบมาจากต้นพวงเต่าร้าง มีจุดเด่นอยู่ที่การจัดดอกซึ่งจะจัดทีละดอกห้อยเป็นตุ้งติ้ง เมื่อเวลาใส่จะพลิ้วไสว อีกนัยหนึ่งแสดงถึงความมีอิสระพลิ้วไหวราวกับใบเต่าร้างเมื่อมีลมพัด นิยมใช้เป็นเครื่องประดับในการแต่งกายชุดไทย หรือสวมใส่ในชีวิตประจำวัน

เอกลักษณ์ที่เด่นชัดของเครื่องทองเพชรบุรี คือ ลวดลายที่เกิดจากการเลียนแบบธรรมชาติ เช่น การเลียนแบบสัตว์ พืช
วัตถุมงคล เป็นต้น และนิยมนำมาทำเป็นเครื่องประดับ สร้อยคอ ต่างหู จี้ สร้อยข้อมือ แหวน กำไล กระดุม และสายสะพายแล่ง เป็นต้น

เครื่องทองเมืองเพชรบุรี มีหลักฐานปรากฏมาตั้งแต่ในช่วงสมัยรัชกาลที่ 5 โดยช่างทองในสมัยนั้นจะมีพื้นฐานเป็นช่างเขียน หรือเป็นช่างทำทองเหลืองมาก่อน ในสมัยก่อนนั้นช่างทองเมืองเพชร
ส่วนใหญ่จะถ่ายทอดความรู้และทักษะการทำทองให้กับบุคคลในครอบครัวเท่านั้น เนื่องจากเครื่องประดับทองคำเป็นงานที่มีมูลค่าสูงและต้องใช้เวลาในการฝึกฝน ใช้ความอดทน ความละเอียด และความประณีตอย่างมาก ช่างทำทองนั้นจะต้องมีสายตาที่ดี และมีสมาธิในการทำค่อนข้างมาก ด้วยความประณีตชั้นสูงนี้เองทำให้เครื่องทองเมืองเพชรกลายเป็นที่ยอมรับในวงกว้าง และเป็นที่นิยมมาจนถึงปัจจุบัน

แหล่งอ้างอิงข้อมูล :

1. สัมภาษณ์นางสาวศิริลักษณ์ ศรีทองคำ, ครูช่างศิลปหัตถกรรมปี 2564 (เก็บข้อมูลเมี่อวันที่ 12 ธันวาคม 2564)
2. ศิลปหัตถกรรมของช่างทองเมืองเพชร : ความเป็นมาและสภาพปัจจุบัน โดย รศ.วัฒนะ จูฑะวิภาต 2535,92.
3. ญาตินันท์ ญานหาญ, 2560, ภูมิปัญญาเครื่องทองโบราณ: ช่างทองพานทอง จังหวัดชลบุรี, วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต. สาขาวิชาการบริหารศิลปะและวัฒนธรรม, มหาวิทยาลัยบูรพา.