จักรยานลงรักลายไทย

กลุ่มงานศิลปหัตถกรรม ประเภทงานหัตถศิลป์ไทย

จักรยานลงรักลายไทย  เป็นชิ้นงานศิลปะเครื่องรักที่ครูมานพพัฒนาขึ้นจากภูมิปัญญางานหัตถกรรมเครื่องรักที่นิยมทำขึ้นทางภาคเหนือของไทย ฉีกแนวเครื่องเขิน (ภาชนะ เครื่องมือ หรือ ของใช้ของ ที่ทำขึ้นโดยผู้มีเชื้อสายสืบมาจากไทเขินแต่โบราณ) แบบไทยโบราณ ให้เป็นงานศิลปะสไตล์โมเดิร์น ที่ต้องการนำเทคนิคการลงรักผสมผสานกับการเขียนลายไทยสร้างสรรค์เป็นงานศิลปะลงบนจักรยานของตนเอง เป็นการแสดงฝีมือหัตถศิลป์ผ่านอุปกรณ์ชิ้นโปรดของตนเอง ฉีกแนวของงานเครื่องรักไปอีกรูปแบบ

ประเภทงานหัตถกรรม :
เครื่องรัก
ผู้สร้างสรรค์ :
ขนาด :
สูง 90 เซนติเมตร กว้าง 170 เซนติเมตร
วัสดุ :
1. จักรยาน 2. ดินสอพอง 3. รัก 4. สีหรดาล 5. สำลี
อายุ/ปีที่ผลิต :
2556
รายละเอียดชิ้นงาน

เทคนิคที่ใช้ : การเคลือบยางรัก และเขียนลายไทย
กระบวนการสร้างสรรค์ชิ้นงาน (โดยละเอียด) :

  1. การเตรียมรัก : นำยางรักดิบไปตากแดดให้ร้อนเพื่อให้รักละลาย แล้วนำมากรองด้วยผ้าซับใน โดยรอบแรกจะกรองด้วยผ้าขาวบาง 1 ชั้น รอบที่สองกรองด้วยผ้าขาวบางพับทบกัน 4 ชั้น และรอบที่สามกรองด้วยผ้าขาวบางพับทบกันอีก 8 ชั้น ในขึ้นตอนนี้ครูมานพได้พัฒนาเครื่องมือบีบยางรักจากผ้าขาวบางที่ขึงตรึงสองฝั่งบีบม้วนให้ยางรักไหลผ่านผ้าขาวบาง เพื่อช่วยทุ่นแรงในการเตรียมยางรักที่ใส ไม่มีสิ่งจือปน พร้อมนำไปใช้งาน
  2. การเตรียมดินสอพอง : นำก้อนดินสอพองแช่น้ำทิ้งไว้ 1 คืน แล้วนำมากวนและบี้ให้เนื้อดินสอพองละเอียดเนียนเป็นเนื้อเดียวกัน ใช้ภาชนะตักขึ้นเพื่อกรองผ่านกระชอน ในรอบแรกหากมีเศษผงหรือสิ่งสกปรกควรเททิ้งก่อนกรองครั้งต่อไป กรองต่อเนื่องกันจนครบ 8 รอบ เพื่อให้เนื้อดินสอพอเนียนละเอียดไม่มีสิ่งเจอปน หุ้มภาชนะที่ใส่ด้วยพลาสติก แล้วทิ้งไว้ให้ดินสอพองแยกชั้นนอนก้น ประมาณ 2 สัปดาห์ ระหว่างนี้ให้ค่อยๆ รินน้ำออกทุกคืน เพื่อให้เหลือแต่เนื้อดินสอพองที่พร้อมใช้งาน ( หากมีเวลาสามารถตั้งทิ้งไว้ได้ถึง 2 เดือน จะได้ดินสอพอพร้อมใช้ที่มีคุณภาพดีมากขึ้นอีก)
  3. การทำรักสมุก : นำดินสอพองที่เตรียมไว้ผสมกับยางรักนวดให้เป็นเนื้อเดียวกัน โดยใช้เกรียงปาดสีนวดบนแผ่นกระจกใสไล่เนื้อดินสอพองไปเรื่อย ๆ จนได้รักสมุกที่มีสีสม่ำเสมอเรียบเนียนพร้อมใช้  (ห้ามใช้วิธีการตีเพราะจะทำให้เกิดฟองอากาศ)
  4. การเตรียมชิ้นงาน : กำหนดลักษณะของชิ้นงาน สำหรับชิ้นงานนี้ครูมานพต้องการสร้างสรรค์ผลงานการลงรักเขียนทองสร้างลวดลายไทยให้จักรยาน โดยนำจักรยานมาถอดเฟรมออก แล้วขัดเอาสีเดิมที่เคลือบเฟรมของจักรยานออกให้หมด แล้วนำปลายมีดขีดเซาะผิวให้เป็นร่องๆ เพื่อช่วยเพิ่มการยึดติดของรักในขั้นตอนต่อไป
  5. การลงรักสมุก : นำรักสมุกที่เตรียมไว้มาทาลงบนผิวชิ้นงานด้วยพู่กัน ทาบาง ๆ 1 รอบ แล้วทิ้งชิ้นงานให้ในห้องตั้งชิ้นงาน ประมาณ 1 สัปดาห์
  6. การลงรัก : นำชิ้นงานมาลงรักรอบที่ 1 ด้วยการใช้พู่กันทายางรักลงบนผิวชิ้นงานให้ทั่วบริเวณอย่างสม่ำเสมอ แล้วนำไปตั้งทิ้งไว้ให้แห้งในห้องตั้งชิ้นงาน ประมาณ 1 สัปดาห์ แล้วนำชิ้นงานมาขัดด้วยกระดาษทรายเบอร์ 1,000 ที่ห่อหุ้มด้วยยาง แล้วทายางรักซั้ำอีกครั้งเป็นรอบที่ 2 แล้วนำไปตั้งทิ้งไว้ให้แห้งในห้องตั้งชิ้นงาน ประมาณ 1 สัปดาห์
  7. การขัดถ่าน : นำถ่านสำหรับหุงมาต้มบดให้ละเอียดเป็นผงเติมน้ำเล็กน้อย นำกระดาษทรายเบอร์ 1,000 ชิ้นเดิม ชุบผงถ่านเปียก นำไปขัดเพื่อให้สีของผิวบริเวณที่ลงรักไว้มาสีดำเป็นสีพื้นก่อนนำไปเขียนลาย
  8. การเขียนลาย : เขียนลายไทยด้วยหรดาล (แร่ชนิดหนึ่ง ประกอบด้วยธาตุสารหนูและกํามะถัน มีปรากฏในธรรมชาติ 2 ชนิด คือ หรดาลแดงกับหรดาลกลีบทอง ใช้ประสมน้ำเขียนลายรดน้ำและสมุดดำ)


ข้อมูลแหล่งที่มา