จานลายดอกพุดตาน

กลุ่มงานศิลปหัตถกรรม ประเภทงานหัตถศิลป์ไทย

จานลายดอกพุดตาน เป็นงานเครื่องปั้นดินเผาที่ใช้การปั้นขึ้นรูป และใช้เทคนิคการสลักแบบซี่ฟันปลา สลักลวดลายบนชิ้นงานด้วยไม้ลาย
ตกแต่งพื้นผิวด้วยเทคนิคการเขียนลายทองและถมลายดําด้วยสีอะคริลิคเป็นลายดอกพุดตานบริเวณกลางจาน คล้ายกับการลงรักปิดทอง
เป็นการนำลวดลายแบบดั้งเดิมมาผสมผสานกับเส้นลายไทย

ประเภทงานหัตถกรรม :
เครื่องดิน
กลุ่มวัฒนธรรม :
มอญเกาะเกร็ด จังหวัดนนทบุรี
ผู้สร้างสรรค์ :
ขนาด :
เส้นผ่าศูนย์กลาง 12 ซม.
วัสดุ :
ดินเหนียวท้องถิ่น (ปากเกร็ด)
อายุ/ปีที่ผลิต :
2564
รายละเอียดชิ้นงาน

เทคนิคที่ใช้ : การขีดลวดลายและการใช้เทคนิคเขียนลายทอง
กระบวนการสร้างสรรค์ชิ้นงาน (โดยละเอียด) :

  1. การเตรียมดิน : เตรียมดินเหนียวสำหรับปั้นขึ้นรูป มานวดดินให้มีความเหนียวที่พอเหมาะ โดยเนื้อดินที่เหมาะสมจึงต้องมีลักษณะเหนียว มีสีนวลปนเหลือง หรือสีไม่ดำเกินไป เนื้อดินจับเป็นก้อนแน่นไม่ร่วนซุย
  2. การขึ้นรูป : สามารถขึ้นรูปทรงดินเหนียวได้ทั้ง 2 รูปแบบ คือ การขึ้นแป้นหมุน และการขึ้นรูปด้วยมือ ที่เรียกว่า Hand Building ตามจินตนาการของช่างปั้น
  3. การสร้างรูปทรง : ใช้ไม้เส้นลวด และมีดขนาดเล็กปลายแหลม ตกแต่งตัวภาชนะที่ปั้นไว้ตามรูปแบบที่ต้องการ แล้วจึงนำงานที่ปั้นเสร็จ มาผึ่งลมโดยไม่ให้โดดแดด เพื่อให้ดินคายความชื้นจนหมด โดยสังเกตเมื่อจับดินแล้วไม่มีรอยมือ จึงห่อผ้าเก็บใส่กล่องโฟมไม่ให้ดินแข็งตัว
  4. การแกะลวดลาย : หลังจากได้ชิ้นงานที่ต้องการแล้ว จึงแกะลวดลายที่ต้องการลงบนไม้ และนำมากดลายลงบนเนื้อดิน ซึ่งความยากในการทำ คือ น้ำหนักมือในการกดลายแต่ละครั้งให้เท่ากัน และการวางช่องลายที่ได้สมดุลสวยงาม จากนั้นขัดพื้นผิวที่เว้นไว้สำหรับเขียนลายทอง สมัยก่อนใช้หินแม่น้ำ ขัดเพื่อให้เงาสวยงาม ปัจจุบันใช้ช้อนยาน้ำแทน
  5. การเผาชิ้นงาน : นำชิ้นงานที่เพิ่งปั้นเสร็จ เข้าเตาเพื่อไล่ความชื้นให้ระเหยออกไป โดยใช้เวลา 3-5 วัน (ถ้าเผาไฟฟ้า ใช้เวลา 12 ชั่วโมง โดยมีขั้นตอน คือ รุมเตา เป็นการระบายความชื้นในดิน จากนั้นเร่งเตา 10 นาที ใส่ฟืน 1 ท่อน และเพิ่มความร้อนให้สูงขึ้น จนดูว่าชิ้นงานเป็นสีแดง จึงหยุดใส่ฟืน แล้วปิดเตาเพื่ออบความร้อนให้ทั่วชิ้นงาน เมื่ออุณหภูมิในเตาลดลง จึงเปิดเตาเผาออก
  6. การเขียนลายทอง : จากนั้นนำชิ้นงานที่เผาเสร็จแล้ว มาร่างลวดลายลงบนพื้นผิวชิ้นงานที่เรียบ เพื่อลวดลายทอง และถมลายดำด้วยสีอะคริลิค
ข้อมูลแหล่งที่มา