เทคนิคที่ใช้ : การย้อมสีธรรมชาติ
กระบวนการสร้างสรรค์ชิ้นงาน (โดยละเอียด) :
1. การเตรียมฝ้าย
- การเตรียมด้ายยืน คือ ด้ายที่ใช้เป็นพื้นในการทอผ้าเป็นด้ายแกนกลางของผ้า ซึ่งเริ่มจากการแยกเส้นใยผ้าด้าย คือ เสื้อ ออกเป็นเส้นแยกสีต่าง ๆ แล้วนำด้ายที่แยกออกมาได้ไปปั่นใส่อัก เมื่อได้เส้นด้ายที่ปั่นใส่อักมาก พอแล้ว จึงนาไปค้นใส่หลัดเฝือง (หลักค้น) เมื่อได้เส้นด้ายที่ค้นใส่หลักเฝืองมากพอแล้ว จะเก็บผ้าเป็นเครือแล้วจึงนำเครือผ้าที่ได้ไปสืบใส่ฟืม ก่อจะเริ่มการทอผ้า
- การเตรียมด้ายพุ่ง คือ ด้ายที่ทอในลายขวางของเนื้อผ้า เป็นด้ายที่อยู่ในหลอดด้ายมีสีต่าง ๆ ตามต้องการ แล้วนำไปบรรจุใส่กระสวย ก่อนนำไปทอ ซึ่งได้มาจากขั้นตอนเดียวกันกับด้ายยืน จะแตกต่าง ๆ กันก็แค่การ นำด้ายที่ได้จากการปั่นใส่อัก แล้วนามาปั่นใส่หลอดด้าย แล้วนำไปบรรจุใส่รางกระสวยก่อนนาไปทอเป็นด้ายพุ่ง เพื่อใช้สำหรับพุ่งไปในช่องด้ายยืนขณะทอผ้าในกี่
2. การย้อมฝ้ายด้วยสีธรรมชาติ
- นำเส้นด้ายที่จะย้อมมาต้มในน้ำสบู่ หรือผงซักฟอกเพื่อไล่ไขมันใช้เวลาประมาณ 30 นาที จากนั้นนำขึ้นมาผึ่งให้เย็นแล้วนำไปซักในน้ำสะอาด
- นำเปลือกไม้/ใบไม้ที่เตรียมไว้มาต้มจนเดือดใช้เวลาประมาณ 45 นาที แล้วกรองแยกกากออก
- นำน้ำสีที่กรองแล้วมาต้มในหม้อใส่เกลือ สารส้ม หรือปูน คนจนละลายแล้วนำฝ้ายที่ไล่ไขมันไว้แล้วลงมาต้มต่อ ประมาณ 45 นาที
- นำฝ้ายที่ย้อมแล้วออกให้สะเด็ดน้ำ ทิ้งไว้จนเย็น แล้วนำไปซักจนสะอาด
- นำฝ้ายที่ซักสะอาดดีแล้วไปตากจนแห้ง ส่วนฝ้ายที่ใช้เป็นเส้นยืนนำไปแช่ในแป้งเปียกก่อนนำออกไปตากเพื่อให้เส้นด้ายมีความเหนียวไม่ขาดง่าย
3. การทอผ้าขาวม้า
- สืบเส้นด้ายยืนเข้ากับแกนม้วนด้ายยืน และร้อยปลายด้ายแต่ละเส้นเข้าในหูกแต่ละชุดและฟืม ดึงปลายเส้นด้ายยืนทั้งหมดม้วนเข้ากับแกนม้วนผ้าอีกด้านหนึ่ง ปรับความตึงหย่อนให้พอเหมาะ กรอด้ายเข้ากระสวยเพื่อใช้เป็นด้ายพุ่ง
- เริ่มการทอโดยกดเครื่องแยกหมู่หูก เส้นด้ายยืนชุดที่ 1 จะถูกแยกออกและเกิดช่องว่าง สอดกระสวยด้ายพุ่งผ่านสลับเขาหูกชุดที่ 1 ยกเข้าชุดที่ 2 สอดกระสวยด้ายพุ่งกลับ ทำสลับกันไปเรื่อย ๆ
- การกระทบฟันฟืม เมื่อสอดกระสวยด้ายพุ่งกลับก็จะกระทบฟันฟืม เพื่อให้ด้ายพุ่งแน่นหนาติดกันได้ เนื้อผ้าที่แน่นหนา