ผ้าซิ่นตีนจกเมืองลองตัวซิ่นจกลายดอกมะลิ

กลุ่มงานศิลปหัตถกรรม ประเภทงานหัตถศิลป์ไทย

ผ้าซิ่นตีนจกเมืองลองตัวซิ่นจกลายดอกมะลิ ทอด้วยฝ้ายปั่นมือ ย้อมด้วยสีธรรมชาติ สีน้ำเงินย้อมจากคราม สีชมพูย้อมจากต้นฝาง สีส้มย้อมจากเปลือกและรากยอ สีฟ้าย้อมจากคราม สีเหลืองย้อมจากแก่นแค ส่วนตัวซิ่นจกลายดอกมะลิ  ซึ่งเป็นลายโบราณ ดอกมะลิสื่อถึงความรัก ความปรารถนาดี อีกทั้งยังเป็นดอกไม้ที่มีกลิ่นหอม เมื่อนำไปทำเป็นลายบนผ้า ทำให้ผ้าซิ่นมีความอ่อนช้อยสวยงาม เหมือนอุปนิสัยของหญิงสาวภาคเหนือ

ประเภทงานหัตถกรรม :
เครื่องทอ
กลุ่มวัฒนธรรม :
ไทยวน
ผู้สร้างสรรค์ :
ขนาด :
105x180 ซม.
วัสดุ :
ฝ้าย
อายุ/ปีที่ผลิต :
2563
รายละเอียดชิ้นงาน

เทคนิคที่ใช้ : การทอจกผสมยกลาย
เทคนิคการทอจก เป็นเทคนิคการทอลวดลายบนผืนผ้า ด้วยวิธีการเพิ่มด้ายพุ่งพิเศษเข้าไปขณะที่ทอเป็นช่วง ๆ ไม่ติดต่อกันตลอดหน้ากว้างของผ้ากระทำโดยใช้ไม้ยกหรือจกด้วยเส้นยืนขึ้น แล้วสอดเส้นพุ่งพิเศษต่อไปตามจังหวะของลวดลาย สามารถสลับสีได้หลากหลายสี
กระบวนการสร้างสรรค์ชิ้นงาน (โดยละเอียด) :

  1. การกรอฝ้าย เพื่อจะนำไปตั้งหลอดสำหรับทำเป็นด้ายยืนหรือด้ายพุ่ง
  2. การตั้งหลอด ออกแบบลายเส้นยืนคำนวณเส้นด้ายยืนให้ได้จำนวนตามที่ต้องการแล้วนำมาเรียงเส้นด้วยหลักเดินด้าย
  3. เดินฝ้าย เพื่อให้ได้ความยาวและความกว้างที่ต้องการ
  4. การเก็บเข้าฟืม นำเส้นด้ายยืนที่เรียงเส้นไว้แล้วในข้างต้น ขึ้นหูกสืบต่อจากเส้นยืนในตะกอในกรณีที่ขึ้นหูกเก็บตะกอเป็นครั้งแรกจะสอดเส้นยืนใส่ในช่องฟันหวี
  5. ป่อนฟืม เพื่อให้เส้นฝ้ายกับฟืมสอดเข้าด้วยกันเมื่อสอดเส้นยืนแล้วจึงเก็บตะกอ (ชนิดลายขัด) สำหรับทอเนื้อผ้าลายขัด
  6. การสืบหูก เพื่อจะนำไปทอเมื่อเก็บตะกอเตรียมเส้นด้ายพุ่งเส้นด้ายเสริมสำหรับจกแล้วก็ลงมือทอจกตามแบบที่ได้รับ
  7. การเก็บลายจก เป็นการนำลายที่ออกแบบไว้หรือแม่ลายเดิม มาจกล้วงเส้นยืนโดยใช้ขนเม่นหรือไม้ปลายแหลม จกเส้นด้ายให้พร้อมที่จะสอด
  8. การเก็บเขาลาย การยกเขาครั้งเดียว สามารถสอดด้ายทั้งแนวต้องยกเขาเที่ยวไป และเที่ยวกลับ 2 เที่ยว เกิดลวดลาย 1 ดอก
  9. การทอเป็นผืนผ้า เมื่อเตรียมด้ายพุ่งด้ายยืนเรียบร้อยแล้วนำเอาด้ายยืนสืบต่อในเขาและฟันหวีและกางกี่หรือหูกเสร็จแล้วทำการพุ่งโดยเอาหลอดด้ายเข้ากระสวย ใช้เท้าเหยียบไม้โดยใช้มืออีกข้างจับฟันหวีแล้วสอดกระสวยเข้าไปในช่องว่าง
ข้อมูลแหล่งที่มา