แจกันสานหุ้มเซรามิก

กลุ่มงานศิลปหัตถกรรม

แจกันสานหุ้มเซรามิก ถือเป็นชิ้นงานจักสานลายประยุกต์ที่พัฒนาลายในยุคที่มารดาของผู้สร้างสรรค์เริ่มทำศิลปา
ชีพที่พนัสนิคม งานชิ้นนี้ถือว่าเป็นงานที่ใช้ลายพื้นฐานทั้งหมดประกอบด้วยรายละเอียดต่างๆ ดังนี้
• ก้นแจกันขึ้นรูปด้วยลายเวียน ตัดด้วยลายขัด ทำลายโซ่ด้านบนและด้านล่าง
• ตัวแจกันไผ่ย้อมสีม่วงขึ้นลายซิกแซก สานต่อด้วยลายขัดจบ
• ปากแจกันสานด้วยลายไพลที่มีความแข็งแรงนิยมใช้เป็นลายจบชิ้นงาน

ประเภทงานหัตถกรรม :
เครื่องจักสาน
ผู้สร้างสรรค์ :
ขนาด :
ปากกว้าง 8 ซ.ม. ก้นกว้าง 8.5 ซ.ม. สูง 24 ซ.ม.
วัสดุ :
ไม้ไผ่นวล
อายุ/ปีที่ผลิต :
2530
รายละเอียดชิ้นงาน

เทคนิคที่ใช้:  การจักสานไผ่สานละเอียด การดัดไผ่ด้วยความร้อน การย้อมสีไผ่
วัตถุดิบ

  • ไม้ไผ่ : ใช้ไม้ไผ่นวล ในพื้นที่จังหวัดชลบุรี ระยอง จันทบุรี และตราด มีคุณภาพดีเนื่องจากความชุ่มชื้นของพื้นที่ ซึ่งโดยธรรมชาติจะขึ้นอยู่ตามเชิงเขาใกล้น้ำตก ในกรณีที่มีปลูกต้องมีระบบการจัดการที่ดี อายุที่เหมาะสมในการใช้งาน 2-3 ปี โดยเลือกไม้ไผ่นวล ปล้องยาว ผิวละเอียดเนียน เนื้อเหนียวและอ่อนสามารถจักเป็นเส้นตอกได้ง่าย
  • สีย้อมเส้นตอก :  ใช้สีธรรมชาติหรือสีสังเคราะห์ที่มีคุณภาพดี หลังจากการย้อมต้องล้างทาความสะอาดเส้นตอก

**กรรมวิธีสร้างสรรค์**
  1. การจัดเตรียมเส้นตอก คัดอายุของไม้ไผ่นวลอยู่ในช่วง 2-3 ปี ขนาดความยาวของปล้องช่วง 80 เซนติเมตร – 150 เซนติเมตร กระบวนการขั้นตอนการเตรียมเส้นตอกที่เป็นภูมิปัญญาที่ส่งต่อมาจากอดีต เลือกใช้ไผ่นวลที่มีอายุไผ่เหมาะแก่การจักสานไผ่ละเอียด และใช้เพียงผิวและเนื้อไผ่ที่ลึกเพียง 1.5 มิลลิเมตร เพื่อรักษาคุณภาพของผลิตภัณฑ์ให้ได้มาตรฐานสม่ำเสมอ
  2. ตัดข้อขูดผิวนำไปต้มในน้ำเดือดประมาณ 2 ชั่วโมง (สำหรับตอกแบน)หรือย่างไฟเพื่อไล่ความชื้นให้เส้นตอกอยู่ตัว ไม่ยืดไม่หด (สำหรับจักตอกตะแคง
  3. การกรีดตอก สำหรับตอกปื้น จะนำเส้นตอกที่ได้มากรีดด้วยปลายเหล็กแหลมตามความกว้างที่ต้องการขนาด 1 มิลลิเมตรฉีกให้เป็นเส้น แล้วนำเส้นตอกที่ได้ไปรูดผ่านฝากระป๋องเจาะรูขนาดต่างๆกัน จากขนาดใหญ่ไปขนาดเล็ก  ที่เรียกว่าการชักเลียด ให้ได้เส้นตอกตามต้องการ โดยตัวผลิตภัณฑ์จะเป็นตัวกำหนดขนาดและขนาดของเส้นตอกที่จะใช้
  4. นำเส้นตอกมาหมักน้ำสะเดา 1 สัปดาห์ เพื่อป้องกันมอดและแมลง จากนั้นนำเส้นตอกไปย้อมสีธรรมชาติหรือสีสังเคราะห์ที่มีคุณภาพดี หลังจากการย้อมต้องล้างทำความสะอาดเส้นตอก แล้วนำเส้นตอกตากแดดให้แห้งสนิท โดยใช้เวลาในการเตรียมเส้นตอกประมาณ  2 สัปดาห์
  5. สานขึ้นรูปบนแจกันเซรามิก
  • ก้นแจกันขึ้นรูปด้วยลายเวียน ตัดด้วยลายขัด ทำลายโซ่ด้านบนและด้านล่าง
  • ตัวแจกันไผ่ย้อมสีม่วงขึ้นลายซิกแซก สานต่อด้วยลายขัดจบ
  • ปากแจกันสานด้วยลายไพลที่มีความแข็งแรงนิยมใช้เป็นลายจบชิ้นงาน
  1. ตกแต่งชิ้นงานและตรวจสอบความเรียบร้อยก่อนนำไปจัดแสดงหรือจัดจำหน่าย โดยแจกันสานหุ้มเซรามิก เป็นชิ้นงานจักสานลายประยุกต์ที่พัฒนาลายในยุคที่มารดาของผู้สร้างสรรค์เริ่มทำศิลปาชีพ


ข้อมูลแหล่งที่มา