เทคนิคที่ใช้ : การปั้นขึ้นรูปด้วยมือแบบอิสระ
วัสดุ / อปกรณ์

1. ดินเหนียวท้องนาที่ผ่านการกรองแล้ว
2. มีดปลายแหลม สำหรับใช้แกะลวดลายบนใบหน้าและเส้นผม
3. สีอะคริลิก ใช้เฉพาะสี เขียว เหลือง แดง สีอื่นๆ เกิดการจากผสมแม่สีทั้ง 3 สี
4. พู่กัน เบอร์ 0 – 4 สำหรับระบายสี
5. เตาอั้งโล่
6. หม้อดิน ใช้สำหรับใส่ตุ๊กตาเพื่อจะนำไปเผา
7. ถ่านหุงข้าว
8. ดินเหนียว สำหรับผนึกฝาหม้อดินระหว่างเผา

ขั้นตอนการเตรียมดิน :
1. การกรองดิน นำดินจากท้องนามาใส่กะละมัง แช่น้ำทิ้งไว้ประมาณ 1 เดือน หลังจากนั้นใช้มือขยำดินจนกลายเป็นน้ำโคลนและใช้ผ้าขาวบางกรองเอากรวดที่ผสมอยู่ในดินออกให้หมดนำเนื้อดินที่ได้ไปผึ่งแดดประมาณ 7 – 10 วัน ให้เนื้อดินหมาดการเก็บดิน เมื่อดินที่ผึ่งแดดเอาไว้เริ่มหมาดแล้ว ให้เอาดินมาเก็บใส่ถุงพลาสติกให้มิดชิด เพื่อไม่ให้ดินแห้ง แข็งตัว
2. การขึ้นรูป ก่อนการปั้นขึ้นรูปต้องนำดินที่เก็บใส่ถุงพลาสติกไว้ออกมานวด ถ้าดินเริ่มแข็งให้นำไปแช่น้ำแล้วนวดเพื่อไล่ฟองอากาศทำให้ดินมีความเหนียว และแน่นขึ้น เมื่อนำไปเผาแล้วจะไม่แตกหักง่าย

ขั้นตอนการปั้น : การปั้นเครื่องปั้นจิ๋วจะแบ่งออกเป็น 4 ส่วน ดังนี้

• ส่วนลำตัว ใช้ดินปั้นเป็นขนาดลำตัวตามที่ต้องการ
• ส่วนขา ปั้นขาซ้าย และขาขวา รวมถึงในส่วนของนิ้วเท้าทั้ง 10 นิ้วด้วย จากนั้นนำไปประกอบเข้ากับลำตัว ปั้นกางเกงหรือผ้าถุงใส่ให้เรียบร้อย
• ส่วนแขน ปั้นแขนซ้าย แขนขวา รวมถึงนิ้วมือทั้ง 10 นิ้วนำไปประกอบเข้ากับตัว ปั้นเสื้อผ้าใส่ให้เรียบร้อย
• ส่วนหัว ปั้นส่วนหัวให้มีขนาดพอดีกับลำตัว ใช้มีดปลายแหลมแกะรายละเอียดบนใบหน้า ตา จมูก ปาก หู และผม
  เมื่อปั้นชิ้นส่วนต่าง ๆได้ครบแล้วจึงนำมาประกอบเข้าองค์ประกอบตกแต่งให้สวยงามได้สัดส่วนแล้วจึงนำเข้าหม้อดินเพื่อเตรียมเผา

ขั้นตอนการเผา : นำตุ๊กตาที่ปั้นเสร็จแล้วใส่ลงในหม้อดินประมาณครึ่งหม้อ ตั้งไฟที่เตรียมไว้สุมไฟเพื่อไล่น้ำ เมื่อดินเริ่มแห้งแล้วให้ยกหม้อตั้งบนเตา จากนั้นสุมไฟให้ท่วมทั้งหม้อ สุมไปเรื่อย ๆ จนถ่านมอดกลายเป็นขี้เถ้า ใช้เวลาตั้งแต่เริ่มรุมเตาจน แช่เตาประมาณ 10 ชั่วโมง  แล้วนำหม้อดินเผาออกจากเตา ปล่อยไว้ให้คลายความร้อนจนเย็น สามารถหยิบออกมาได้เพื่อรอลงสีต่อไป

ขั้นตอนการลงสีและประกอบชิ้นงาน : นำชิ้นงานแต่ละชิ้นที่แห้งและเย็นแล้วมาลงสีตามต้องการ แล้วประกอบชิ้นงานด้วยกาวลาเท็กซ์เพื่อความแข็งแรงและสวยงาม หาเป็นชิ้นงานที่เป็นชุดหรือเรื่องราว อาจมีการลงสีและทำส่วนประกอบต่างๆ เพื่อเติมเพื่อความสมบูรณ์ยิ่งขึ้น

การปั้นตุ๊กตาจากดินเหนียวเป็นรูปทรงต่างๆ ปรากฎขึ้นตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ และยังคงเป็นงานหัตถกรรมที่ถูกส่งต่อมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งวิวัฒนาการงานปั้นดินของไทยนั้นได้รับอิทธิพลมาจากต่างประเทศ เช่น จีน อินเดีย ยุโรป เป็นต้น งานปั้นตุ๊กตาจากดินเหนียวจึงถ่ายทอดการดำเนินชีวิตของคนแต่ละยุคสมัยที่ผสมผสานการความเชื่อและรูปแบบการใช้งานที่แตกต่างกันออกไปทั้งเพื่อใช้บูชา ใช้ประกอบพิธี รวมถึงการปั้นสำหรับเป็นของเล่น โดยนำวัสดุธรรมชาติใกล้ตัวหรือมีอยู่ในท้องถิ่นอย่างดินเหนียว มาปั้นเป็นรูปทรงต่างๆ ทั้งการปั้นแบบนูนต่ำ การปั้นแบบนูนสูง การปั้นแบบลอยตัว รวมถึงการปั้นรูปทรงอิสระ ในอดีตหลังจากทำการปั้นให้ได้รูปทรงที่ต้องการแล้วจะปล่อยทิ้งไว้ให้แห้งตามธรรมชาติ และลงสีต่างๆ ที่หาได้ตามธรรมชาติ ต่อมาได้มีการพัฒนาโดยนำดินเหนียวมาปั้นเป็นรูปทรงต่างๆ แล้วเผาด้วยความร้อนสูง จากนั้นจึงนำมาตกแต่งด้วยสี ทำให้ชิ้นงานที่ได้มีความคงทน แข็งแรง กว่าการปั้นดินแบบทั่วไป

แต่เดิมตุ๊กตาปั้นจิ๋วและเครื่องปั้นจิ๋วต่างๆ ถูกปั้นขึ้นเพียงเพื่อเป็นของเล่นเท่านั้น โดยการนำดินเหนียวมาปั้นเป็นรูปคนแบบง่ายๆ ต่อมาเริ่มมีการพัฒนารูปแบบของเครื่องปั้นจิ๋วให้มีความสวยงาม ประณีตมากยิ่งขึ้น โดยการใส่รายละเอียดต่างๆ ลงไปให้ชัดเจน ทั้งหน้าตา ทรงผม และการแต่งกาย มีการแต้มสีสันลงไปบนตัวตุ๊กตาเพื่อให้เกิดความสวยงามและความเสมือนจริงมากยิ่งขึ้น ภายใต้การร่วมอนุรักษ์กรรมวิธีการทำแบบดั้งเดิมเรื่อยมา ทำให้เครื่องปั้นจิ๋วยังคงได้รับความนิยมมาจนถึงปัจจุบันและเปลี่ยนบทบาทจากการเป็นของเล่น เป็นของที่ระลึก หรือของสะสม

การละเล่นเด็กไทยในอดีต มักจะใช้อุปกรณ์ที่หาได้ง่ายรอบตัว กติการและวิธีการเล่นช่วยในการฝึกทักษะของเด็กได้ การแข่งขันทำให้เด็กมีความสนุก ท้าทาย และรู้แพ้ชนะให้อภัย

การเล่นตั้งแต : จะเล่นเป็นข้าง ใช้เศษอิฐหรือกระเบื้องขีดเส้นบนื้นแบ่งเป็นตาราง แล้วผลัดกันโยนเบี้ย แล้วกระโดดข้ามไปเก็บเบี้ยตามช่องตารางด้วยท่าทางต่างๆ เช่น กระโดดสองขา ก้าวเขย่ง หรือกระต่ายขาเดียว เป็นต้น ผู้ชนะคือ ผู้ชนะคือผู้ที่โยนเบี้ยอยู่ภายในกรอบ ไม่กระโดดหรือยืนทับเส้นและไม่ล้มและสามารถเก็บเบี้ยได้และกระโดดออกนอกกรอบได้สำเร็จในแต่ละครั้งและ การเล่นตั้งเตช่วยให้ขาแข็งแรง ช่วยในการกะระยะ ช่วยในการใช้สายตาและช่วยในการทรงตัวและทำให้รู้จักการรอคอยและกฏกติกา

การเล่นกงล้อ กงล้อทำด้วยไม้ไผ่เหลาให้แบน ใช้เส้นไม้ไผ่รัดเป็นระยะให้เป็นวงกลม มีไม้สำหรับตีกงล้อ ผู้เล่นต้องแข่งกันใช้ไม้ตีกงล้อของตนไปข้างหน้าโดยไม่ให้กงล้อล้ม ผู้ใดถึงเส้นชัยก่อนเป็นผู้ชนะ การตีกงล้อทำให้ขาและแขนแข็งแรงรวมข้อต่อแขนขาต้องเคลื่อนไหวซึ่งจะช่วยกระตุ้นการทำงานของสมอง นอกจากนี้ยังทำให้ผู้เล่นรู้จักกะความเร็วของเท้าและความหนักและความเร็วของการตีไม้กงล้อ

การเล่นขาโถกเถก : เป็นการแข่งขันกันเดินบนไม้โถกเถก ที่ทำด้วยไม้ไผ่ยาว 2 ท่อน เจาะรูเพื่อทำขาสำหรับวางเท้า ผู้แล่นต้องยืนบนไม้โถกเถกและบังคับไม้เดินไปข้างหน้าโดยไม่ล้มหรือตกลงมา ผู้ใดถึงเส้นชัยก่อนเป็นผู้ชนะ การเล่นไม้โถกเถกเป้นการฝึกทักษะการทรงตัว และความแข็งแรงของร่างกาย

แหล่งอ้างอิงข้อมูล

• กรีทากร แสงสกุล. 2555. หัตถกรรมดินไทย : กรณีศึกษางานหัตถกรรมดินไทย OTOP ในเขตจังหวัดสมุทรสงคราม นนทบุรี และกรุงเทพมหานคร. วิทยานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต, สาขาวิชาศิลปศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
• ศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ (องค์การมหาชน). n.d. “งานศิลปหัตถกรรมประเภทเครื่องปั้นจิ๋ว.” www.sacict.or.th. Accessed March 10, 2021. https://www.sacict.or.th/uploads/items/attachments/1352d2eb517ab94728c89acc30c5e141/_e5c82eec4f98e039c4d150ada257e4da.pdf.