กระจับปี่เป็นพิณชนิดหนึ่ง มี 4 สาย กระพุ้งพิณของกระจับปี่มีลักษณะเป็นกล่องแบน หนา รูปทรงสี่เหลี่ยมคางหมู มุมมน ด้านหน้าทำเป็นช่องให้เสียงออกกังวาน ทวนทำเป็นก้านเรียวยาว มีลักษณะกลมกลึง ตอนปลายมีลักษณะแบนและงอนโค้งงอไปทางด้านหลัง ตรงปลายทวนมีสลักลิ่มเป็นลูกบิดไม้ 4 ลูก สำหรับขึ้นสาย สายของกระจับปี่ส่วนมากมักทำด้วยเอ็นหรือลวดทองเหลือง ตลอดแนวทวนด้านหน้าทำเป็น “สะพาน” หรือ “นม” มักทำด้วยไม้ เขาสัตว์ หรือกระดูกสัตว์ สำหรับหนุนสาย 11 นม บนหน้ากระพุ้งพิณมีชิ้นไม้หรือชิ้นโลหะรองสายไว้เรียกว่า “หย่อง” ทำหน้าที่ถ่ายทอดแรงสะเทือนจากการดีดสายลงมาสู่ตัวกระพุ้งพิณ เวลาบรรเลงใช้นิ้วจับไม้ดีดเขี่ยสายเพื่อให้เกิดเป็นเสียง ไม้ดีดของกระจับปี่มักทำด้วยงาช้าง เขาสัตว์ หรือวัสดุที่มีลักษณะแบนและบาง
ในประเทศไทยปรากฎหลักฐานว่ามีการเล่นกระจับปี่กันตั้งแต่ครั้งสมัยสุโขทัย ในสมัยอยุธยานั้นมีการนำ “กระจับปี่” ไปใช้บรรเลงในงานหลวง เช่น พระราชพิธีอันสูงศักดิ์