เทคนิค กรรมวิธีและขั้นตอนการสร้างสรรค์ชิ้นงาน :
1. การเตรียมย่านลิเภา :  ย่านลิเภา เป็นพืชตระกูลเฟิร์นแบบเถาชนิดหนึ่งที่มีลำต้นขนาดเล็กใกล้เคียงกับก้านไม้ขีด เป็นเส้นยาวเติบโตคล้ายไม้เลื้อย มีใบหยักเรียวยาวคล้ายตีนจิ้งจก ส่วนที่นำมาจักสานเป็นบริเวณเปลือกหรือผิวนอก โดยย่านลิเภาสำหรับใช้ในงานจักสานนี้คือย่านลิเภาน้ำตาล มีลักษณะเส้นที่ยาว การเลือกเส้นย่านลิเภาให้มีความเหมาะสมสำหรับทำงานจักสานนั้นต้องมีความเหนียวและทน ด้านในควรมีสีน้ำตาลเข้ม ด้านนอกมีสีที่เขียวเข้ม ส่วนลิเภาอ่อนนั้นจะไม่นำมาใช้ เนื่องจากมีความยืดหยุ่นน้อย เมื่อดึงเส้นลิเภาในขั้นตอนการถักหรือสานจะขาดและสีไม่สวย ทักษะเชิงช่างที่สำคัญอีกประการหนึ่งของการทำผลิตภัณฑ์
ขั้นตอนการเตรียมเส้นย่านลิเภา

1. การเตรียมย่านลิเภาโดยนำต้นย่านลิเภามาลิดใบออกจนหมด ตัดส่วนโคนและปลายให้เหลือความยาวประมาณ 1 เมตร ทิ้งไว้ให้แห้งสนิท
2. การจักเปลือกหรือปอกเปลือก โดยนำย่านลิเภามาปอกเปลือกออกและนำมาผึ่งลมให้แห้ง ก่อนนำมาแบ่งด้วยวิธีการฉีกเป็นเส้นตามขนาดที่จะใช้งาน เมื่อฉีกเสร็จแล้วนำไปแช่น้ำให้ชุ่ม แล้วนำกลับขึ้นมาฉีกให้เป็นฝอยๆ
3. การชักเลียด คือการเจาะรูปฝากระป๋องนม หรือสังกะสีชนิดหนาให้ได้ขนาดต่างๆ ตามต้องการประมาณ 5 รู ให้มีขนาดจากช่องใหญ่สุดไปยังช่องเล็กสุด แล้วนำย่านลิเภาที่เตรียมเส้นแล้วมารูดทีละช่องจากช่องขนาดใหญ่ไปยังช่องเล็กสุด จนได้ขนาดเส้นย่านลิเภาที่มีขนาดบางตามต้องการ  และมีขนาดเท่ากันตลอดทั้งเส้น และมีผิวที่เรียบลื่นสวยงาม
   สำหรับย่านลิเภาที่ยังไม่ได้ใช้ให้เก็บใส่ถุงพลาสติกแช่ตู้เย็นเอาไว้เพื่อกักเก็บความชื้น เมื่อนำออกมาใช้จะทำให้สานได้ง่ายกว่าเส้นลิเภาที่แห้งเมื่อผ่านขั้นตอนแรกจะถึงขั้นตอนการดัดโครง สำหรับขั้นตอนการขึ้นโครงผลิตภัณฑ์จักสานย่านลิเภานี้ต้องเริ่มด้วยการสานส่วนฐานของผลิตภัณฑ์เป็นอันดับแรกด้วยวิธีการดัดให้เป็นรูปทรงที่ช่างต้องการ อาจเลือกรูปแบบการดัดหวายเป็นรูปทรงกลม รูปทรงรี รูปทรงเหลี่ยม เป็นต้น

2. ขั้นตอนการสานลาย :  เริ่มสานจากก้นของภาชนะหรือเครื่องใช้นั้น โดยใช้หวายขดขึ้นรูปในการขึ้นโครงเป็นวงกลมแบบก้นหอย ในการสานจะต้องใช้เบ้าเป็นเครื่องกำหนดรูปทรง เวียนขึ้นไปตามเบ้าที่ใช้เป็นแบบ ตัวเบ้านิยมทำด้วยไม้เนื้ออ่อน มีรูปทรงแตกต่างกัน โดยใช้เบ้ารูปทรงนั้นมาเป็นแบบแล้วสานขึ้นรูปตามเบ้านั้นแล้วใช้เข็มเจาะนำแล้วสานต่อเส้นลิเภาทีละเส้นด้วยวิธีการถักเส้นลิเภาซึ่งถือเป็นขั้นตอนที่ยากต้องอาศัยความละเอียดของช่างในการถัก

3. ขั้นตอนการเคลือบชักเงา : เมื่อสานย่านลิเภาขึ้นเป็นผลิตภัณฑ์ได้ตามต้องการแล้ว จะต้องขัดผิวด้วยกระดาษทรายและเก็บหรือแต่งส่วนที่ไม่ค่อยเรียบร้อยออก แล้วใช้น้ำยาเคลือบผิวอย่างแล็กเกอร์ หรือน้ำมันชักเงาทาเพื่อเคลือบรักษาเนื้อผิวของผลิตภัณฑ์จักสานจากย่านลิเภาให้มีความคงทนเพิ่มความมันวาวดูโดดเด่น (สมัยโบราณนิยมทาด้วยน้ำมันยางใสป้องกันมอดและแมลงบางชนิดกัดกิน) ก่อนนำไปบุผ้า หรือประกอบเครื่องถมเพื่อเพิ่มมูลค่าให้แก่ชิ้นงาน

4.ขั้นตอนการประดับตกแต่ง : โดยเมื่อผ่านขั้นตอนการเคลือบชักเงาเป็นที่เรียบร้อยแล้ว จึงเป็นขั้นตอนสุดท้ายด้วยการประดับตกแต่งด้วยการประดิษฐ์กรอบหรือขอบหุ้มด้วยถมเงิน และถมทองเพื่อให้ดูสวยงามและมีคุณค่าเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะกระเป๋าถือของสุภาพสตรี นิยมนำถมทองมาหุ้มประดับเป็นหูหิ้ว ซึ่งนับเป็นพัฒนาการอีกระดับหนึ่งของขั้นประดับตกแต่งผลิตภัณฑ์ย่านลิเภา ทั้งนี้กระเป๋าย่านลิเภา 1 ใบ จะใช้เวลาในการทำประมาณ 15 – 20 วัน โดยประมาณ

• ย่านลิเภา เป็นพืชตระกูลเฟิร์นแบบเถาชนิดหนึ่งที่มีลำต้นขนาดเล็กใกล้เคียงกับก้านไม้ขีด เป็นเส้นยาวเติบโตคล้ายไม้เลื้อย มีใบหยักเรียวยาวคล้ายตีนจิ้งจก ส่วนที่นำมาจักสานเป็นบริเวณเปลือกหรือผิวนอก ย่านลิเภาบางทีมีการเขียนเป็น “หญ้ายายเภา” หรือบางทีเรียก “หญ้าลิเภา” และ “ยี่เพา” ก็มี แต่โดยรวมแล้วมีความหมายทำนองเดียวกัน คือเป็นพืชชนิดหนึ่งที่มีลำต้นเป็นเส้นยาว เติบโตคล้ายไม้เลื้อย และมีเปลือกเป็นส่วนสำคัญ จนนำมาสู่ภูมิปัญญาด้านหัตถกรรมการจักสานของชาวนครศรีธรรมราช
• ปกติย่านลิเภามีขึ้นอยู่ทั่วไปในท้องที่แถบภาคใต้ โดยเฉพาะบริเวณที่เป็นเนินเขา ป่าละเมาะ และป่าโปร่ง สำหรับในจังหวัดนครศรีธรรมราชเคยพบมากแถบอำเภอสิชล และอำเภอขนอม ซึ่งเป็นพื้นที่รอยต่อระหว่างจัหงวัดสุราษฎร์ธานี กับจังหวัดนครศรีธรรมราช
• เชื่อกันว่า ชาวนครศรีธรรมราชเริ่มนำย่านลิเภามาทำเป็นเครื่องจักสานในราวต้นรัตนโกสินทร์ โดยผลิตภัณฑ์ที่ทำขึ้นจากย่านลิเภาเป็นงานที่ต้องใช้ความประณีตมากกว่างานจักสานประเภทอื่น ทำให้มีราคาสูงจึงได้รับความนิยมเฉพาะจากหมู่ชนชั้นที่มีรายได้สูง พวกขุนนางและเศรษฐี ส่วนชาวบ้านทั่วไปยังคงใช้เครื่องจักสานที่ทำมาจากหวาย ไผ่ และกระจูด เท่านั้น
• เนื่องจากระยะต้นรัตนโกสินทร์ ย่านลิเภาเป็นหัตถกรรมที่ทำค่อนข้างยาก และผู้ทำต้องเป็นผู้มีฝีมืออย่างแท้จริง หัตถกรรมแขนงนี้จึงใช้กันอยู่ในวงจำกัด และเกือบจะสูญหายไปในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 และได้รับการฟื้นฟูอีกครั้งในปี พ.ศ. 2513 (ศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ (องค์การมหาชน) ม.ป.ป.) สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการอนุรักษ์และพัฒนางานจักสานย่านลิเภาให้เป็นอาชีพเสริมแก่ราษฎรในเขตภาคใต้ ทรงมีพระราชดำริให้สอนการสานย่านลิเภาในโครงการศิลปาชีพ และได้ทรงแนะนำให้มีการพัฒนาฝีมือมากขึ้นเรื่อยๆ มีการพัฒนารูปแบบจนสวยงาม ตลอดจนทรงรับซื้อผลิตภัณฑ์ย่านลิเภาให้มูลนิธิศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ และนำออกจำหน่ายจนเป็นที่นิยมอย่างมากทั้งในระดับท้องถิ่น ภูมิภาค ระดับประเทศ จนถึงระดับนานาชาติ
  แหล่งข้อมูลอ้างอิง
  • จันทร์พลูหลวง, เบญจวรรณ. 2545. หัตถศิลป์บนหนังตะลุง กับภูมิปัญญาชาวนครศรีธรรมราช. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานิช.
  • ศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ (องค์การมหาชน). n.d. “องค์ความรู้งานศิลปหัตถกรรมประเภทจักสานย่านลิเภา.” https://www.sacict.or.th/. Accessed มกราคม 28, 2564. https://www.sacict.or.th/uploads/items/attachments/a16c4fcdf57c6ec5ed30e21c1ae0df74/_2c7d707bf2e9b8a3008abe05c37f96fb.pdf.

การจักสานย่านลิเภานิยมจักสานในรูปแบบของกระเป๋าถือสตรีที่ตกแต่งด้วยเครื่องถมทอง ถมเงิน หรือถมนาก รวมทั้งเพชร พลอย และอัญมณีต่างๆ กระเป๋าย่านลิเภาเป็นที่นิยมในหมู่สุภาพสตรีชั้นสูงสำหรับใช้ในงานพิธีการ แบรนด์นภารัตน์ได้ถูกพัฒนาขึ้นโดยนางสาวนภารัตน์ ทองเสภี ทายาทช่างศิลปหัตกรรม ประจำปี 2557 โดยพัฒนาการออกแบบกระเป๋าย่านลิเภาให้ทันสมัยและมีความหลากหลายโดยยังคงคุณค่าของการจักสานย่านลิเภา