เทคนิคที่ใช้ :  ขึ้นรูป สลักลาย ถมเงิน

กรรมวิธีและขั้นตอนการทำงาน :
ขั้นตอนการทำยาถม : ยาถมจะมีส่วนประกอบของ ตะกั่ว ทองแดง เนื้อเงิน และกำมะถัน เป็นสูตรลับเฉพาะของช่างแต่ละสำนัก เคล็ดลับการทำยาถมที่สำคัญคือการหลอมส่วนประกอบทั้ง 4 ชนิดเข้าด้วยกันด้วยความร้อน 700 องศาเซลเซียส ตลอดระยะเวลา 3-7 ชั่วโมง (แล้วแต่ปริมาณที่ทำน้ำยาถม) ในระหว่างการหลอมนั้นต้องค่อยๆ คนยาถมเข้าด้วยกัน และทยอยใส่กำมะถันทีละนิด สังเกตสีของยาถมให้มีสีดำเสมอกัน ความดำจะขึ้นอยู่กับปริมาณกำมะถันที่ใช้ ยาถมที่ดีจะมีสีเหมือนปีกแมลงทับ มีความดำเงาเลื่อมสีม่วง  จากนั้นปั้นเป็นก้อน ทิ้งให้เย็นเก็บไว้รอนำไปใช้

**ขั้นตอนการออกแบบชิ้นงาน** : **1. การออกแบบรูปทรงของชิ้นงาน**ให้มีความร่วมสมัย  จากนั้นนำแบบไปทำพิมพ์ยางเพื่อหล่อขึ้นรูปชิ้นงาน **2. การออกแบบลวดลายชิ้นงาน** แนวทางการทำงานของนายวชิระ นกอักษร คือการประยุกต์ลวดลายเดิมและการสร้างลวดลายขึ้นใหม่ โดยการพัฒนาจากลายไทยโบราณให้มีความร่วมสมัยเหมาะสมกับชิ้นงาน เช่นเป็นแหวนหรือกำไล เพื่อให้ได้สัดส่วน สมดุลสวยงาม  โดยใน 1 ลวดลาย นายวชิระจะทำไม่เกิน 10 ชิ้น (ต่างกันที่รูปแบบของทรงแหวน 2 รูปทรง) ลายที่ออกแบบทุกลายหลังจากใช้แล้วจะเก็บต้นแบบไว้เพื่อนำกลับมาพัฒนาใหม่ในอีก 4-5 ปี **3. สลักลาย**ตามแบบที่วาดไว้ ด้วยสิ่ว ขนาดต่างๆ ที่พอเหมาะกับชิ้นงาน **4. แต่งผิวชิ้นงาน** ทำความสะอาดผิว ก่อนนำไปลงยาถม หากทำความสะอาดไม่ดีจะทำให้มีฟองอากาศหรือที่เรียกว่า “ตามด” เมื่อนำไปลงยาถม **5. ลงยาถม**ด้วยการใช้ความร้อนเป่าละลายยาถมให้น้ำยาถมแล่นไปตามช่องลายที่ทำไว้ ต้องใช้ความระมัดระวังระหว่างลงยาถมให้น้ำยาถมแล่นเสมอกัน ไม่เป็นก้อนซึ่งต้องอาศัยความชำนาญของช่างแต่ละคน **6. ขัดชิ้นงาน** เมื่อยาถมเย็นลงแล้วนำมาขัดหยาบด้วยกระดาษทรายหยาบ จากนั้นขัดละเอียดด้วยกระดาษทรายที่มีความละเอียดเพิ่มขึ้น แล้วจึงขัดเงาด้วยลูกผ้า (เครื่องขัด) **7. การเพลาลาย** นำชิ้นงานไปเพลาลายเพื่อให้ลวดลายที่ออกแบบไว้มีความเงางามขึ้นรูป ด้วยการใช้สิ่วขนาดเล็กและคม มีขนาดตั้งแต่ 2 มิลลิเมตร จนถึง 6 มิลลิเมตร **8. ประดับหัวนะโม**ในตำแหน่งที่กำหนดไว้

เครื่องถมนคร ถือเป็นศิลปหัตถกรรมชั้นสูงที่เกี่ยวข้องกับราชสำนักมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา และยังมีการนำงานหัตถศิลป์ที่งดงามนี้จัดทำเป็นของที่ระลึกสำหรับเจริญสัมพันธไมตรีเรื่อยมาจนถึงกรุงรัตนโกสินทร์ เครื่องถมนครจึงมีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักแพร่หลายมาตั้งแต่อดีตและนับเป็นหนึ่งในงานศิลปหัตถกรรมชั้นสูง ชาวนครศรีธรรมราชนับแต่อดีตทุกบ้านเรือนต่างต้องมีข้าวของเครื่องใช้ที่เป็นเครื่องถมโดยเฉพาะภาชนะขันและพานรองพร้อมทัพพีสำหรับใช้ในการทำบุญตักบาตร เมื่อผู้คนต่างถิ่นได้มาพบเห็นต่างชื่นชอบจึงมีการสั่งทำเครื่องถมและเกิดเป็นอาชีพสืบต่อกันมา ซึ่งมีการเล่าต่อๆ กันมาว่าในเมืองนครศรีธรรมราชเคยมีช่างฝีมือทำเครื่องถมกระจายตัวอยู่ในเขตเมืองและรอบนอกเป็นจำนวนมาก โดยช่างแต่ละคนทำงานอยู่ในบ้านของตน หากช่างคนใดมีฝีมือดีจะมีงานทำทั้งปีจนเป็นอาชีพที่สร้างรายได้ให้แก่ช่างเครื่องถมชาวนครศรีธรรมราชมาอย่างยาวนาน

ปัจจุบันผลิตภัณฑ์เครื่องถมนครได้รับความนิยมจนปัจจุบันเนื่องจากยังรักษาคุณภาพไว้ได้ ลักษณะงานถมนคร จะมีสีดำเงางาม ลวดลายเกิดจากการสลักด้วยมือล้วนๆ ไม่ว่าจะเป็นการเคาะ หรือแผ่รีด ทำให้ลวดลายมีความละเอียด ถ้าสังเกตจากด้านใน จะมีรอยสลักนูนขึ้นมา แต่ถ้าเป็นเครื่องถมที่ทำด้วยการกัดกรด ไม่ใช้การสลัก ด้านในจะไม่มีรอยสลัก จะเห็นว่าการทำของนครฯ ทำด้วยมือ มีรอยสลักด้วยมือจริงๆ แต่ปัจจุบันอาจมีเครื่องจักรมาใช้บางขั้นตอน อาทิ แหวนนะโม ใช้วิธีการหล่อขึ้นรูป จุดเด่นอีกประการที่เห็นชัดของเครื่องถมนครนั้นอยู่ที่ตัวยาถมซึ่งมีสีดำ ขึ้นเงา แวววาว จนเรียกติดปากว่า “ถมนคร” ทั้งนี้การพัฒนาฝีมือของช่างในอดีตเกิดจากการแข่งขันกันของช่างฝีมือภายในนครศรีธรรมราช จนพัฒนาลักษณะของเครื่องถม ให้มีลวดลายวิจิตรสวยงาม เครื่องถมนครได้ประดิษฐ์ขึ้นเป็นของใช้รูปพรรณต่างๆ เช่น แหวน กำไล ล็อกเกต มีด เครื่องเชี่ยน ขันพานรอง หีบลงยาตลับยานัตถุ์ ซองบุหรี่ ดาบฝักทอง เป็นต้น

อัตลักษณ์ที่โดดเด่นของงานเครื่องถมเมืองนครภายใต้การทำงานอย่างวิจิตรบรรจงของนายวชิระ นกอักษร  ในฐานะทายาทช่างศิลปหัตถกรรม คือการพัฒนารูปแบบการออกแบบงานเครื่องถมให้มีความร่วมสมัยด้วยดีไซน์ที่สามารถใช้งานเครื่องถมในหลากหลายโอกาส  แต่ยังคงรักษากระบวนการขั้นตอนการทำงานเครื่องถมแบบโบราณทั้งหมด โดยชิ้นงานแต่ละชิ้นจะมีการออกแบบลวดลายมาจำเพาะสำหรับชิ้นงานนั้น ในรูปทรงเดียวกันจะมีลวดลายนั้นไม่ 5 ชิ้นงาน และจะพลิกแพลงให้แตกต่างไปในรูปแบบดีไซน์ใหม่ ที่จะใช้ลวดลายนั้นอีก ทำให้ลวดลายแต่ละลายมีชิ้นงานไม่เกิน 10 ชิ้น

แหล่งอ้างอิงข้อมูล

• สารานุกรมไทยหรับเยาวชนฯ /เล่มที่ 21 / เรื่องที่ 4 เครื่องถม / กรรมวิธีการทำเครื่องถมไทยในปัจจุบัน
• จันทร์พลูหลวง, เบญจวรรณ. 2545. หัตถศิลป์บนหนังตะลุงกับภูมิปัญญาชาวนครศรีธรรมราช. กรุงเทพมหานคร: ไทยวัฒนาพาณิชย์.