ผ้าซิ่นเมืองลอง ผืนที่1

กลุ่มงานศิลปหัตถกรรม ประเภทงานหัตถศิลป์ไทย

หัวซิ่นมีสองชั้นตามลักษณะผ้าซิ่นโบราณสีขาวและแดง ตัวซิ่นเป็นซิ่นต๋า ลายทางยาวตามเอกลักษณ์ไทยวน ส่วนตีนซิ่นเป็นซิ่นจก

จุดเด่นของผ้าซิ่นเมืองลอง คือ การใช้ผ้าฝ้ายเส้นเล็ก  ทอจกเนื้อแน่น  ลวดลายสวยงามแปลกตา มีการออกแบบลายเป็นจินตนาการของสิ่งมงคล ทั้งสัตว์และพืช  โดยพบเห็นทั้งแบบที่ทอจกสีสดใสหลากหลายสี  ตัวจกกว้าง  และจกที่ทอด้วยฝ้ายเส้นหนา เน้นโทนสีเหลืองและแดง  ตัวจกแคบอันเป็นความแตกต่างของแหล่งที่ทอจกนั้น ๆ

เอกลักษณ์อีกประการหนึ่งของผ้าซิ่นตีนจกเมืองลอง จังหวัดแพร่ คือ การทอ “หมายซื่น” หรือแถบลวดลายเล็กๆ อันเป็นสิ่งที่แสดงตัวตนและสัญลักษณ์ส่วนตัวของผู้ทอ ซึ่งไม่เป็นที่พบเห็นในแหล่งทออื่น ๆ ของล้านนา

ประเภทงานหัตถกรรม :
เครื่องทอ
กลุ่มวัฒนธรรม :
ไทยวน
ขนาด :
กว้าง 25.5 นิ้ว ยาว 35.5 นิ้ว
วัสดุ :
ผ้าซิ่นตีนจกทอจากฝ้าย
อายุ/ปีที่ผลิต :
2482
รายละเอียดชิ้นงาน

เทคนิคที่ใช้ : เทคนิคการจก
การจก เป็นเทคนิคการทำลวดลายบนผืนผ้าด้วยวิธีการเพิ่มได้พุ่งพิเศษเข้าไปเป็นช่วง ๆ ไม่ติดต่อกันตลอดหน้ากว้างของผ้า โดยใช้ขนเม่น ไม้ หรือนิ้วมือยกหรือจกเส้นด้ายเส้นยืนขึ้น และสอดเส้นด้ายพุ่งพิเศษเข้าไปตามลวดลายและสีสันที่ผู้ทอสร้างสรรค์ขึ้น ทั้งนี้คำว่า “จก”  นั้นภาษาไทยท้องถิ่นหมายถึง การควัก ล้วง ขุด คุ้ย ซึ่งลักษณะของกระบวนการทอผ้าจก คือ จะต้องใช้การควัก ล้วง ดึง เส้นด้ายพุ่งพิเศษขึ้นลงเพื่อสร้างลวดลาย จึงสามารถออกแบบลวดลายและสีสันของผ้าจกได้ซับซ้อน และเพิ่มสีสันในลวดลายได้หลากหลาย  ผู้ทอผ้าจกในประเทศไทย นิยมทอสำหรับส่วนหรือองค์ประกอบที่เป็นส่วนสำคัญอย่างตีนซิ่น เพื่อนำมาประกอบตัวซิ่น จึงมีการเรียกผ้าซิ่นที่ทอด้วยเทคนิคจกว่า “ผ้าซิ่นตีนจก” หรือ “ผ้าตีนจก”

ข้อมูลแหล่งที่มา